homepage Universiteit Leiden Studieondersteuning

Studentenpsychologen

Assertief opkomen voor jezelf in een conflictsituatie
Gedrag in een conflictsituatie is te beschrijven tussen twee polen:
  • niets zeggen en alles slikken enerzijds
  • brutaal en agressief voor 100% je zin willen hebben anderzijds
Sociale intercatie
Assertiviteit bevindt zich tussen deze uitersten. Assertiviteit houdt in dat je opkomt voor jezelf, waarbij je niet probeert een ander te dwingen jouw standpunt over te nemen. Er bestaat naar jouw mening een probleem, maar een ander ziet dat waarschijnlijk niet zo. Je probeert dat te bespreken en gezamenlijk naar een oplossing te zoeken. Die oplossing moet voor beiden acceptabel zijn; het is een aanvaardbaar compromis. Maar eerst zal je duidelijk moeten maken wat jouw standpunt is en wat je niet bevalt.

Assertief opkomen voor jezelf verloopt over het algemeen in vier stappen:

1. Het uitspreken van je eigen gevoelens
Door dit te doen is de kans groter dat de ander bereid is zijn gedrag te veranderen en samen naar een oplossing te zoeken.
Enkele voorbeelden:
  • "Het stoort me dat ..."
  • "Ik vind het vervelend dat ..."
  • "Het irriteert me dat ..."
2. Het benoemen van het gedrag van een ander
Hier gaat het er om dat je het gedrag beschrijft en niet de ander beschuldigt, bekritiseert of beoordeelt. Want dat zou waarschijnlijk tot gevolg hebben dat de ander zich persoonlijk aangevallen voelt en zich gaat verdedigen ('Ik mag toch ook wel eens naar muziek luisteren?') of met een tegenaanval ('Jij maakt ook altijd veel lawaai!') reageert. Je komt dan tegenover elkaar te staan en dat hindert bij het gezamenlijk zoeken naar een oplossing.
Beschrijf het gedrag zo concreet mogelijk
  • " (Het stoort me dat) je de muziek zo hard zet"
  • " (Ik vind het vervelend dat) jij je niet aan onze afspraak houdt"
  • " (Het irriteert me dat) je me in de rede valt"
3. Het benoemen van de gevolgen van dat gedrag voor jou
Daardoor wordt het voor de ander duidelijker waar het jou om gaat. Zo kan de ander je beter begrijpen.
  • " Ik kan daardoor niet lezen"
  • " Ik kon daardoor niet bij mijn vriendin op bezoek gaan"
  • " Ik kan daardoor mijn verhaal niet afmaken en ik raak de draad van het gesprek kwijt"
4. Zeggen wat je wilt van de ander
In de eerste drie stappen heb je uitgelegd wat je niet wilt en waarom. Nu is het belangrijk om te zeggen wat je wel wilt. Door hierin duidelijk te zijn maak je het mogelijk een concrete oplossing te bespreken.
  • " Kun je het geluid nu wat zachter zetten?"
  • " Ik zou graag willen dat je me het een dag van tevoren laat weten als je een afspraak niet na kunt komen"
  • " Ik zou graag willen dat je me laat uitpraten"
Experimenteer hiermee! Hoe meer je deze laatste stap in positieve termen kunt uiten, hoe beter.
De hier beschreven vier stappen zijn richtlijnen. Experimenteer er mee. Soms kun je één of meerdere stappen overslaan en soms kun je beter een andere volgorde hanteren. Probeer het uit. Het kan natuurlijk voorkomen dat de ander het gewoon niet met je eens is. Je zult dan moeten onderhandelen in een proces van geven en nemen.
Ook kan het voorkomen dat deze methode niet voldoet. Mensen zijn soms niet bereid te overleggen en te onderhandelen en proberen alleen maar dwingend of dreigend hun zin door te drukken. Daar is dan niet mee te praten. Het is moeilijk te zeggen wat je dan zou kunnen doen. Mogelijke voorbeelden zijn:
  • Lawaai in een studentenhuis is wellicht met enig effect te bespreken in een huisvergadering. Vaak moet dit herhaald worden.
  • Als je met mensen te maken hebt, die vaak hun afspraken niet nakomen, dan is het niet verstandig daar steeds weer in mee te gaan en nieuwe afspraken te maken. Waarschuwen dat dit niet meer doet, kan helpen. Zorg dat je niet afhankelijk wordt van de grilligheid van anderen.
  • Personen die je voortdurend in de rede vallen kan je wellicht maar beter negeren, of zodra ze dit doen krachtig 'Stop', of 'Laat mij uitspreken' roepen. Confrontatie met het eigen gedrag helpt soms.
  • Zie ook Overzicht gesprekken voeren
  • Als je ondersteuning kunt gebruiken bij het werken aan assertiviteit, kun je je melden op het open spreekuur van de studentenpsychologen. Er wordt dan samen gezocht naar een passende manier om daarmee aan de slag te gaan.
    • ©, 2011 Studentenpsychologen Universiteit Leiden